Vidalı miller doğrusal hareketi döner harekete dönüştürmek için kullanılan en yaygın ve ekonomik yöntemlerden biridir. %90’ın üzerinde verimliliğe sahip vidalı miller ağır yükleri yüksek bir hassassiyetle ve hızla hareket etttirebilirler. Vidalı millerin bir diğer önemli avantajı ise, hidrolik ve pnömatik sistemlere iyi bir alternatif olmalarıdır. Bu yazımızda ise vidalı mil seçerken dikkat edilmesi gerekenleri inceliyoruz.

İlginizi Çekebilir: Vidalı mil ve uygulama alanları

Yük ve Çalışma Süresi

Bir vidalı mil seçerken dikkat edilmesi gerekenlerin başında yük ve ürünün çalışma ömrü gelir. Statik yükler genellikle basittir ve vida veya somun hasar görmeden kapasitelerine yüklendiğinde maksimum sınıra ulaşır. Dinamik yükler, bilyalı somuna ve döner vida tertibatına uygulandığında belirli bir minimum ömürle sonuçlanan itme yükleridir. Yükün karakteri bu noktada önem taşır.

Üreticiler vidalı millerin beklenen ömrünü hesaplamak için çeşitli teknikler geliştirmiştir. Ancak kirlenme, yağlama ve uygun olmayan montaj ve montaj teknikleri de vidalı milin ömrünü kısaltabilir. Vidalı mili daha uzun süre kullanmak isterseniz ve özellikle uygulama zorlayıcı bir alanda ise yükün üstesinden gelmek için daha büyük boyutlu bir vidalı mili tercih etmek mantıklı olabilir.

Doğruluk Değerleri

Vidalı millerde doğruluk değerlerini anlamadan önce hatvenin ne olduğuna bakalım. Hatve döner olmayan bilyalı somunun, vidanın 360 derecelik tek bir dönüşü ile ne kadar hareket edeceğini bize gösterir. Hatve doğruluğu, inç ölçeğinde veya bir metrik bir üründe 300 mm başına üretilmiş bir bilyalı vida için adım başına izin verilen hareket değişimi olarak ölçülür.

Bu noktada vidalı miller iki tolerans seviyesine ayrışır. Bu tolerans sınıfları Taşıma (T-Sınıfı) ve konumlandırma (P-Sınıfı) olarak söyleyebiliriz. T-Sınıfı genelde ±52μm/300 mm veya daha yüksek hassasiyete sahiptir.

İlginizi Çekebilir: Lineer Kızak

Montaj Gereksinimleri

Vidanın yük yönünün yanı sıra montaj tipinin (uç sabitleme) belirlenmesi, mühendislerin hem kritik hızı hem de burkulmayı hesaba katması gerektiğinden vida seçerken yardımcı olur. Rulmanların uç sabitliği, bir vidanın her iki uçta nasıl desteklendiğini tanımlar. Uç sabitliğinin derecesi, bir vidanın uçlarındaki kısıtlama miktarı ile ilgilidir.  Uç yatakları vidaya stabilite ve sağlamlık verir. Sabitlik ayrıca kritik hızı, sütun yüklemesini ve genel performansı etkiler.

Kritik Hız

Vidanın doğal frekansını uyaran hıza kritik hız denir. Vida yönüne veya somunun vida etrafında dönmesine bakılmaksızın vida rezonansa girecektir. Kritik hız çap, desteklenmeyen uzunluk, uç sabitliği ve hıza (rpm) göre değişir. Şaft düzlüğü ve montaj hizalaması da bir rol oynayabilir, bu nedenle üreticiler maksimum hızın teorik kritik hızın %80’i ile sınırlandırılmasını tavsiye eder.

Çevre Koşulları ve Yağlama

Vidalı miller genellikle kire ve aşınmaya maruz kalan ortamlarda çalıştığından, üreticiler bu zararlı malzemeleri dışarıda tutmak ve erken arızaları önlemek için önlemler almalıdır. Vidalar genellikle koruma için ince, yoğun krom, siyah oksit veya nikel kaplama kaplama ile kaplanır. Vidalı mil uygulamalarının türleri çok çeşitlidir, bu nedenle gereken yağlama türü ve miktarı için kesin bir öneri vermek doğru olmaz. Ancak kullanım sıklığı, sıcaklık ve viskozite gibi faktörler, yağlama seçenekleri için temel hususlardır. Hafif bir yağ veya gres çoğu uygulamaya uygun olsa da, molidisülfid veya grafit içeren yağlayıcıları kullanmaktan kaçınmak iyi olacaktır. Önerdiğimiz bir kural, somun ve vida arasında ince bir yağlayıcı film tabakasını korumak için her zaman yeterli yağlama uygulamaktır.